Здравствуйте уважаемые читатели, интересующиеся военной историей. Сегодня я предлагаю Вам посмотреть расположение лагерей для военнопленных, составлены финским автором на карте http://www.ita-lapinsotanahtav...
на сопке Мянтюваара есть памятный знак, но хитрость финского сайта в деталях. Пример - боевым днем 19-20.12.1937 ушло 1+7 солдат (восемь человек вместе с начальником, а на сайте стоит, что ушло 17 человек. Погибших на сайте насчитали 300 солдат советских, а в Журнале боевых действий отмечено 118 человек). Короче, вранье и приукрашивание. Поэтому в текст сразу вставил и описание финское про сопку и выдержку из Журнала боевых действий финского.
Если найдете ошибки в переводе, укажите.
https://cont.ws/@wildgoose/592... - это моя предыдущая работа на тему финских войн.
Nurmen asema ja vankileiri - Nurmen asema oli yksi Muurmannin poikkiradan, Alakurtin radan, juna-asemista. Asema oli neuvostoliittolaisten hallussa elokuuhun 1941 saakka. Sen jälkeen asemaa hallitsivat saksalaiset ja suomalaiset jatkosodan päättymiseen saakka. Saksalaiset perustivat vankileirin Nurmen asemalta noin 300 metriä itään. Vankileiri oli yksi alueella sijainneista vankileiriverkoston alaleireistä. Alue toimii nykyisin soranottopaikkana. Pääportin vieressä on kahden rakennuksen rauniot. Karttapiste Nurmen aseman kohdalla. https://fi.wikipedia.org/wiki/Alakurtin_rata Территория Нурми и лагерь для военнопленных – территория Нурми была первым лагерем вдоль Мурманской железной дороги, дороги на Алакуртти и железнодорожной станции. Станция началась в августа 1941 года. Местность была в управлении шведами и финнами в Войне-продолжении. Шведы основали лагерь для военнопленных примерно 300 метров восточнее. Пленные были на одной территории лагерей. На территории сейчас действующий гравийный карьер. Бывшая основная часть сейчас в развалинах. Местность отмечена на картах.
Jänisvaaran vankileiri - Saksalaiset rakensivat jatkosodan aikana vankileiriverkostoonsa kuuluneen alaleirin Jänisvaaraan. Vankileirissä oli noin 100 vankia. Leiri sijaitsi Alakurtin tien lähellä. Paikalla on piikkilanka-aitojen jäänteitä. – лагерь для военнопленных Янисваара – шведы строили в Войну-продолжение сеть подслушивающих ячеек ПВО вокруг Янисваара. В лагере было примерно 100 пленных. Лагерь находился недалеко от дороги на Алакуртти. На месте колючая проволока __??
Vanhan Sallan vankileiri - Saksalaisten ylläpitämä vankileiri jatkosodan aikana vanhassa Sallassa, Savukoskelle vievän vanhan tien risteyksessä. Vankileiri oli saksalaisten vankileiriverkoston toinen pääleiri Lapin alueella (Stalag 309). Leiri oli ympäröity piikkilangalla ja venäläiset sotavangit asuivat aluksi itse rakentamissaan 30 hengen turveasumuksissa. Aikaa myöten valmistuivat 150 miehelle tarkoitetut parakit, joita oli vuoden 1941 lopulla valmiina 10 kappaletta. Vankien lukumäärä vaihteli jatkuvasti. Kohde sijaitsee rajavyöhykealueella, joten siellä ei voi käydä ilman erillistä viranomaislupaa. Лагерь в Старая Салла – лагерь – шведы содержали в лагерь для военнопленных Старой Салле в течение Войны-продолжения, возле перекрестка строй дороги на Савукоске. Данный лагерь был 2-м в системе Лапландской территории (Шталаг 309). Лагерь был обнесен колючей проволокой и русские военнопленные жили сначала на строительстве 30 торфоразработок. Затем построили бараки на 150 человек, и к концу 1941 года изготовили 10 сборок (бараков наверное). Кол-во пленных здесь стабильное. Объект располагался в приграничной полосе, и власти не имели допуска на объект.
Palojärven metsätyövankileiri - Jatkosodan aikana Palojärvellä toimi saksalaisen vankileiriverkoston alainen metsätyöleiri. Työleiri oli pieni, noin 20 vankia työskenteli siellä. Vastaavia metsätyöleirejä oli Itä-Lapin alueella useita. Palojärven leirin paikalla on edelleen näkyvissä luhistunut vankileirin rakennus. Лагерь лесозаготовок у Палоярви – в течение Войны-продолжения около Палоярви 2-й шведский лагерь военнопленных занимающийся лесоразработкой. Лагерь был небольшой, примерно 20 пленных работала там. Лагерь в Палоярви был вне пределов видимости с дороги.
Mätäsaavanmaan sotavankileiri - Mätäsaavanmaalla toimi jatkosodan aikana neuvostoliittolaisten sotavankien leiri. Alueella on edelleen nähtävissä leirin rakennusten perustuksia. Kohde on kartoitettu Metsähallituksen investointihankkeessa 2011. Лагерь военнопленных у Мятясааванма – лагерь действовал во время Войны-продолжения для советских военнопленных. Сохранились фундаменты лагеря. База существовала до 2011 года у лесоперерабатывающей компании.
Iso-Lusikkavaaran metsätyövankileiri - Jatkosodan aikana Iso-Lusikkavaarassa ja läheisillä alueille toimi neuvostosotavankien hakkuutyöleiri. Alueelle on jäänyt satoja kaadetuista puista ladottuja ristikkoja. Kohde on kartoitettu Metsähallituksen inventointihankkeessa 2011. Лагерь лесозаготовок у Исо-Лусиккаваара – в течение войны-продолжения был лагерь по деревопереработке. Также рядом был пункт по загрузке деревьев. Объект
Hautaniemen sotavankileiri ja muistomerkki - Saksalaisten ylläpitämän sotavankileirin (1941-1942) vankihauta ja muistomerkki Hautaniemessä. Лагерь военнопленных у Хаутаниеми памятный знак у Хаутаниеми. Немцы поддерживали лагерь в 1941-1942, кладбище пленных и памятный знак у Хаутаниеми.
Mäntyvaaran taistelu- ja muistomerkkialue - Talvisodan aikana neuvostoliittolainen 596. Jalkaväkirykmentin I Pataljoona sai tehtäväkseen koukata maastoitse Mäntyvaaraan ja katkaista Salla-Kemijärvi –tie Joutsijärven länsipuolelta. Pataljoona oli taivaltanut jalan suomalaisten selustaan, mutta lepovuorossa ollut suomalainen Erillinen Pataljoona 17 havaitsi vihollisen ja ryhtyi taisteluun. Iltapäivän hämärässä ja illan pimeydessä 20.12.1939 käydyn ankaran taistelun jälkeen suomalaiset onnistuivat valtaamaan vaaran ja neuvostojoukot tuhottiin. Taistelussa menehtyi 17 suomalaista ja yli 300 neuvostoliittolaista. Alueella on suomalaisten pystyttämä muistomerkki, taistelussa kaatuneiden neuvostosotilaiden muistokivi ja joukkohautoja. Neuvostoliittolaisten joukkohautoja sijaitsee Joutsijärvellä myös Vuosamonselässä, Jokiselässä, Ahoniemessä ja Alakappalejärven itäpuolella. Mäntyvaaran maastossa näkyy myös työvelvollisten ennen Mäntyvaaran taistelua sen rinteille kaivamia taisteluasemia. Muistomerkin läheisyydessä on myös talvisodassa mukana olleiden kahden kaatuneen ruotsalaisten vapaaehtoisen muistokivi. Mäntyvaarassa sijaitsi jatkosodan aikana saksalaisten ylläpitämä vankileiri. Sotavankileirillä kuolleita on haudattu Mäntyvaaraan. Mäntyvaaran luoteisrinteellä on punaisella kartiolla merkitty sotavankien joukkohauta, johon on haudattu 380 vainajaa.
Puikkolan esikunta ja vankileiri - Puikkolan kylässä sijaitsi talvisodan aikana ruotsalaisten vapaaehtoisten joukkojen esikunta. Kylässä sijaitsi myös sotavankileiri jatkosodan alussa. Sotavangit tekivät töitä läheisellä ratatyömaalla. Ratatöissä kuolleiden neuvostosotavankien joukkohauta sijaitsee lähellä ratapenkkaa. База в Пуиккола и лагерь для военнопленных – в деревне в Пуиккола в течение Зимней войне была шведская база для свободных взводов. Также и в Войне-продолжения там располагался лагерь для военнопленных. Пленные занимались обслуживанием вероятно ж\дорогой. Недалеко там же располагалась кладбище советских военнопленных.
Isokylän tukikohta - Isokylällä sijaitsi jatkosodan aikana saksalaisten sotilaiden tukikohta. Alueella oli sairaala, ruokala, majoitusparakkeja, vainajien säilytyspaikka ja erilaisia varastoja ja vankileiri. Saksalaiset hävittivät parakkinsa lokakuun alussa 1944 vetäytyessään alueelta. База в Исокюля – в ней располагалась база шведов в течение Войны-продолжения. На территории была больница, столовая, место типа для санатория для выздоравливающих, кладбище для умерших от ран и склады для лагерей военнпленных. Шведы уничтожили бараки перед отступлением 1944 года с территорий.
Бои у Мянтюваара и памятные знаки – здесь во время Зимней войны было 596 военнопленных. Группа пехоты 1 батальона получила задачу окопаться вкруговую у Мянтюваара и перерезать западнее дороги Салла-Кемиярви и Йотсиярви. Батальон отправился пешком в финский тыл, но дозор из 17 наблюдателей обнаружил противника и принял бой. Бой был в сумерках и в темноте 20.12.1939 шел жестокий бой. Потом к финнам подошли главные силы и противник отошел. В бою участвовали 17 финнов и 300 советских солдат. На месте воздвигнут памятный знак в виде камня, в память погибших солдат (непонятно из текста, советских или финских). Советские подразделения расположились в Йоутсиярви и также в Вуосамоселя, Йокиселя, Ахониеми и восточнее Алакапаллеярви. С позиций Мянтюваара видны окрестности и другие боевые участки, там отрыли окопы и укрепили брустверы. Там де стоит каменный памятник 2-м погибшим шведам-добровольцам. Там же располагался лагерь для военнопленных, который поддерживали немцы. Мертвых пленных солдат хоронили на Мянтюваара. Там похоронено 380 советских солдат.
Описание первого дня боевых действий из 19.12.1939 Журнал боевых действий этого дня https://cont.ws/@wildgoose/592928 (мой ранний перевод)
Klo 12.00 rintamavastuu Joutsijärvellä Sallan tien suunnalla siirrettiin Erillinen pataljoona 26. harteille. Sitä johti kapteeni Juho Hänninen. Vahvistukseksi Hännisen pataljoonalle Sallan pataljoona jätti vielä konekiväärikomppanian ja kranaatinheitinjoukkueen, kun rintamavastuu siirtyi ja kotiseudun puolustajille tarjoutui lepohetki. (12.00 батальон Ерилинена пошел в направлении на линии фронта Салла к Йотсиярви по дороге с 26 наблюдателями. Там руководил капитан Юхо Хяннинен. Утверждение Хяннина на рук.батальоном из Салла и еще пулеметной ротой и гранатометным взводом, который переместился и разместился в обороне, которому предоставился отдых)
Sallan pataljoonan kolme kiväärikomppaniaa pääsi lepoon Pietarinvaaran maastoon, Mäntyvaarassa kulkevan Sallan tien länsipuolelle. Lepoon pääsystä huolimatta pataljoona jäi reserviksi kaiken varalta. (3 роты стрелковой роты батальона из Саллы разместились на местности Пиетаринваара. На Мянтюваара шли западной дорогой с Салла. Несмотря на боль у ком.бата, поморожены 2 резервиста)
Сам день боя
20.12.1939
1. komppania: Lepotauolla Sallan pataljoonan tiedustelupartio havaitsi puolen päivän aikoihin tossunjälkiä Mäntyvaaran itäpuolella, myös havaittu puhelintapsi katkottiin Mäntyselän maastossa. Samalla suunnalla oli huomattu myös outoja kulkijoita, noin 40. miehen osasto. (1 рота: ушел пешком из батальона Саллы рейд по наблюдению днем за восточным склоном Мянтюваара, солдаты встретили разрыв телефонной линии. Заодно обнаружили странных 40 людей на местности)
Kello 14.00 sai komppanian päällikkö luutn. Eero Urponen pataljoonan käskyn lähettää 1+7 miehen partio ottamaan selvää vihollisen määrästä ja sen suunnasta. Komppania asetettiin myös hälytystilaan. (14.00 вернулся из батальона с приказом лейт.Ееро Уропонен отправить 1+7 солдат в рейд взять языка у противника. Рота также становится в наблюдение.
Klo 14.05 kuultiin kiivasta ammuntaa komppanian majapaikkaa kohti. (14.05 услышали ожесточенный обстрел утром позиций роты)
Klo 14.10 komppanian päällikkö komensi miehet ketjuun tien eteläpuolelle, vasemmalla 1. joukkue, 2. joukkue ja 3. joukkue. 4. joukkue sai käskyn varmistaa tien suunta oikealle. (14.10 комроты распределил солдат южнее по дороге, слева 1 взвод, 2 и 3 взводы. 4-й взвод расположили правее)
Klo 14. 25 komppania aloitti hyökkäyksen ja eteni ripeästi vaaraan, vihollisen kiivaasta tulesta huolimatta. 2. ja 3. komppanian yhtyessä taisteluun vallattiin Mäntyvaara illan kuluessa. Vihollinen osaksi tuhottiin ja osaksi perääntyi. (14.25 рота начали агрессивно и быстро захватил гору, противник несмотря ни на что отстреливался. 2 и 3 рота захватил вечером гору Мянтюваара. Противник частично разрушил частично отступил)
Taistelussa komppaniasta kunnostautui varsinkin 2. joukkue vänrikki Inkisen johdolla, vallaten mm. vihollisen 3 konekivääriä. (В бою отличились особенно 2 взвод прапорщика Инкеси, захватили 3 пулемета противника)
Komppanian tappiot kaatuneina: res.kers. Tauno Mikkola, sekä sotamiehet Väänänen L ja Karvonen P. Haavoittuneita, 6 miestä. Vihollisen tappiot noin 100 kaatunutta. Sotasaaliina mm. 5 kk, 3 pk, 1 kiikarikivääri, sekä 56 kivääriä. (Потери роты: сержант Тауно Миккола, еще рядовой Вяянянен Л. и Карвонен П. ранены 6 человек. противник потерял 100 убитыми. Захвачено 5 кк, 3 пк, 1 пулемет, и 56 винтовок)
2. komppania: Päällikkö, luutnantti Kiiveri joutui aamulla sairaalaan kuumeen ja ankaran rasituksen heikentämänä. Komppanian päälliköksi nimitettiin luutnantti Lehtovirta. (2 рота: комроты, лейт Киивери заболел и у него прогрессивала боль. Его заменил лейт.Лехтовирта)
Klo 13.30 ilmoitettiin vihollisen partioita liikkuvan Mäntyvaaran maastossa. Komppanioille annettiin käsky hälytysvalmiuteen. Muutama minuutti tämän jälkeen hyökkäsi vihollinen yllättäen maantien pohjoispuolelta. Vihollinen avasi tulen kivääreillä, konekivääreillä, pikakivääreillä, ampuen myös kranaatinheittimillä. (13.30 сообщили о рейде противника у метности Мянтюваара. Роту приказали наблюдать. Через несколько минут противник показался на северной стороне. Противник открыл огонь из винтовок, пулемета, снайперских винтовок, стреляли также гранатами)
Komppania syöksyi oma-aloitteisesti kohti vihollista. Mitään joukkue- tai ryhmäjärjestystä ei ehditty järjestää. Pikakivääri-, konekivääri- ja kivääritulen ahdistamana peräytyi vihollinen n. 300 metriä maantiestä Mäntyvaaran päälle, jonne oli edellisyön aikana kaivanut asemia. Vihollinen puolustautui epätoivoisesti, mutta sen oli pakko luopua asemistaan. (Рота атаковала противника. Взводы не успели поменять порядок. Снайпер, пулеметчик и стрелки отступили на 300 метров к Мянтюваара, на которой окопались. Противник защищался отчаянно, но были вынуждены отойти)
Vihollisen tappiot 2. komppanian lohkolla oli noin sata kaatunutta. Sotasaaliina saatiin konekiväärejä ja muita aseita, sekä kranaatinheitin. Saatiin myös puolenkymmentä vankia. Vihollisen vahvuus oli pataljoona. (Противник потерял 2 роты. Трофеи получили пулемет и другие вооружения, еще брошенный гранатомет. Взяли 5 пленных. Противник был в составе батальона)
Omat tappiot: luutn. Lehtovirta kaatui, oltuaan vain muutaman tunnin ajan komppanian päällikkönä. Lisäksi kaatuivat, Siivola Tauno, Kilpelä Kaaleb ja Kallunki Ossian, sekä kornetti Kytömäki, joka ehti olla komppaniassa vain muutaman tunnin. Komppaniasta haavoittui 10 taistelijaa. (Наши потреи: лейт.Лехтовирта убит, который был комроты. Еще убиты Сиивола Тауно, Килпеля Каалеб и Каллунки Оссиа, еще корнет Кютомака
3. komppania: Klo 14.20 lähti komppania Pietarinselän levähdyspaikalta kohti Mäntyvaaraa, johon vihollinen oli kaivautunut yön aikana. (3 рота: 14.20 ушла рота в Пиетаринселя из места отдыха к Мянтюваара, в которой противник окопался накануне)
Klo 13.20 2. joukkueen johtaja res.kers. Vanhanen sai käskyn lähteä kolme miestä mukanaan ottamaan selvää ryssän liikehtimisestä Mäntyvaaran takamaastoon. (13.20 2 взвод серж.Ванханена получил приказ выйти с 3-мя солдатами взять языка позади Мянтюваара)
Partion ollessa vielä suorittamassa tehtäväänsä komppania sai (klo 14.15) 1. ja 2. joukkueen vänrikki Vuorelan johdolla tehtävän tuhota Mäntyvaarassa todettu vihollisosasto. Näiden joukkueiden valmistuessa tehtäväänsä sai koko komppania (klo 14.20) käskyn liikkeelle samalla tehtävällä. (Рейд должен был еще совершить задачи к (14.15) и 2 взвод прапорщика Вуорела вышел разрушать противника к Мянтюваара. Взвод вготовности выполнить задачу к 14.20 с приказом действовать)
Komppania lähti Pietarinselästä, Kieksin talosta, johtajanaan vänrikki Lautela. Komppania eteni lähestymisryhmityksessä, 1. 2. 3. ja 4. joukkue. Tässä vaiheessa ilmoitettiin vihollisen olevan noin 40 miehen vahvuinen osaston. (Рота вышла из Пиетариселя, из домов Киекси, под рук. прапорщика Лаутела. Роте запретили групповой огонь, 1, 2, 3 и 4 взводы. В этот переиод появился противник силами до 40 человек)
Komppanian tuli kiertää Mäntyvaaran pohjoispuolelta vihollisen selustaan. Päästyämme noin kilometrin tähän suuntaan pysähtyi komppania ja päätti lähettää kolmemiehisen partion, johon kuului pk ja kp, sotamies Karjalaisen johdolla maantien suunnasta ottamaan selvää Mäntyvaaran pohjoisrinteeltä kuuluvista laukauksista. Partio teki kaksi yritystä, mutta palasi nopeasti takaisin, ilmoittaen että edessä on niin vahva vihollisosasto, ettei sinne pieni partio päässyt. (Рота пошла кругом севернее Мянтюваара в тыл противника. Прошли примерно 1 км в том направлении и рота остановилась, вперед послали 3 солдата, которые слушали пк и кп, солдаты с Карьялайсеном в направлении шоссе взять сведения о перестрелке севернее Мянтюваара. Рейд сделал 2 попытки, но быстро вернулся обратно, сообщил, что перед ними сильные оборонительные позиции противника, и там маленький рейд не пройдет)
Klo 16.30 tuli oikealta 2. komppaniasta kolme miestä ilmoittamaan, että mäen päällä on myös omia joukkoja ja palasivat heti ilmoittamaan yhteyden saamisesta komppanioiden välillä. Komppania havaitsi vihollisen noin 50 metrin päässä mäen päällä, eikä siellä näkynyt omia joukkoja vaan 2. komppania oli oikealla puolella vaaran rinnettä. Vihollinen vastasi koko ajan tuleen. (16.30 пришли справа со 2-й роты 3 солдата с сообщением, что на основной дороге также наши взводы и вернулись с сообщением о попытке роты пройти между позициями. Рота заметила 50 человек на высоте, откуда видны наши бурстверы 2-го взвода 2-й роты справа. Противник ответил огнем)
Komppanian avattua kiivaan tulen edessä olevia ryssiä vastaan niin tässä vaiheessa kaatui komppanian päällikkö vänrikki Lautela, saatuaan vähän aikaisemmin ilmoituksen vänrikki Junttilan kaatumisesta. Noin puolen tunnin kuluttua tästä sai 4. joukkueen johtaja vänrikki Saukkoriipi ilmoituksen komppanian päällikön kaatumisesta ja ehti saada komppanian komentoonsa, haavoittuen itsekin. (рота открыла винтовочный огонь перед русскими в том периоде, и упал прапорщик Лаутела, который получил назначение взамен эпилептика прапорщика Юнттила. Через полчаса получили сообщение из 4 взвода прапорщика Сауккориппи об эпилепсии, чтобы успеть получить замену ком.роты, ранившего себя??? От себя - по-ходу у нач. случился эпилепт.криз, и он вышел из строя)
Tätä ennen vänr. Saukkoriipi ehti nimetä 4. joukkueen johtajaksi alikersantti Nikulassin. Taistelussa haavoittui samanaikaisesti myös 2. joukkueen johtaja alikersantti Lukkarinen ja johtajaksi nimettiin korpr. Kostamo. (До этого прапорщик Сауккориппи успел с 4 взводом к серж.Никуласси. В бою также ранены серж. Луккаринен и его помощник капрал Костамо)
1. joukkueeseen ei saatu yhteyttä ja Saukkoriipi nimesi haavoituttuaan 3. komppanian päälliköksi kersantti Hamaran Vänrikki Saukkoriipi raportoi 3. komppanian tilanteesta, päästyään reiteen haavoittuneena pataljoonan komentopaikalle. (1 взвод не получил попытки и Сааккориипи ранило в 3-й роте серж.Хамара, и у прапорщика Сауккориппи резко ухудшилось состояние, указано в рапорте, и отошли по мартшруту к месту базирования батальона)
Uudeksi komppanian päälliköksi nimitettiin vänrikki Kolehmainen. Noin klo 20.40 oli vihollisen vastarinta murrettu, asemat vallattu ja klo 22.40 palattu Pietarinselkään. (Новым комроты назначен прапорщик Колехман. 20.40 противник отошел с господствующей высоты и в 22.40 вернулись в Пиетаринселкя)
Vihollisen tappiot olivat 118 kaatunutta 3. komppanian lohkolla. Komppanian omat tappiot olivat 9 kaatunutta ja 9 haavoittunutta. (Противник потерял 118 убитыми от действий 3 роты. Рота имела потери 9 убитых и 9 раненых)
Примечание переводчика – в Журнале указано, что финнов ушло 1+7 наблюдателей к Мянтюваара, а на сайте указали уже, что их было 17 человек. В Журнале отмечено, что наших погибло 118 человек, а на сайте уже 300)
Оценили 0 человек
0 кармы