ВЫТОКІ АДРАДЖЭННЯ НАЦЫІ

Ніжэй мой каментар на форуме Нашай Нівы ад 07.09.2024 да артыкула «Пазняк: Рэжым пасыпаўся. Зянон Пазняк падзяліўся ў фэйсбуку сваімі развагамі наконт надзённай сітуацыі»

Крыніца адраджэння нацыі або бчб змагня з трасянкай.

Друкуецца ўпершыню.

Васіль Быкаў: «Галоўным рэдактарам „ЛіМу“ тады быў Анатоль Вярцінскі, ён намагаўся рабіць газэту пісьменьнікаў актыўным барацьбітом за перабудову, надрукаваў шэраг сьмелых і глыбокіх артыкулаў пра палітыку і асабліва пра стан беларускай мовы. Аднойчы ён пазваніў мне і папрасіў пра адну паслугу. Рэч была ў тым, што два аўтары — Зянон Пазьняк і Леанід Шмыгалёў — прынесьлі яму артыкул пра знойдзеныя пад Менскам пахаваньні ахвяраў НКВД 30-х гадоў. Каб надрукаваць артыкул, трэба „паплавок“ — кароценькая прадмова кагось з аўтарытэтных аўтараў, якога ён бачыць у асобе Быкава. Зь Зянонам Пазьняком я ня быў знаёмы, ведаў толькі, што ён піша кніжкі па краязнаўстве і ёсьць аўтарам вельмі добрага артыкулу пра мову, надрукаванага ў эстонскім часопісе „Радуга“. У той жа дзень Пазьняк пазваніў мне, і мы спаткаліся каля знакамітай у Менску турмы — Пішчалаўскага замку. Пазьняк выглядаў старэйшым за свае няпоўныя пяцьдзясят гадоў, быў стрыманы і ветлівы, перадаў мне рукапіс артыкулу, які я прачытаў дома і напісаў кароценькую ўрэзку. Прадбачачы, вядома, які вэрхал паднімецца пасьля публікацыі». Васіль Быкаў. Кніга «Доўгая дарога дадому». Раздзел 107. Курапаты. Тэкст падаецца паводле выдання: Васіль Быкаў. Поўны збор твораў. У 14 т. — Мінск: Саюз беларускіх пісьменьнікаў, 2009. Крыніца: Васіль Быкаў. Поўны збор твораў у 14 т. Том 8 (lit-bel.org) Архіў сайта грамадскага аб'яднання «Саюз беларускіх пісьменнікаў», ліквідаванага рашэннем Вярхоўнага суда ад 1.10.2021.

Зараз крыху пра артыкул Пазьняка «Двуязычие и бюрократизм» у эстонскім тады (у 1988 годзе) рускамоўным часопісе «Радуга». https://vytoki.net/content/pazniak1.pdf Спачатку ўрыўкі з уступнага слова рэдакцыі. Пачну, так бы мовіць, з «поплавка» рэдакцыі:

«В 6-ом и 7-ом номерах за прошлый год „Радуга“ опубликовала выступление языковеда Мати Хинта „Проблемы двуязычия: взгляд без розовых очков“. Статья, рассматривающая проблемы двуязычия, вызвала дискуссию… Первое слово предоставляется публицисту из Белоруссии, кандидату искусствоведческих наук Зенону Позняку. Его статья посвящена восстановлению ленинских принципов национальной политики».

А это несколько цитат из статьи Зянона Станиславовича:

«Учтем, что В.И.Ленин, требуя «строжайших правил», не сомневается в злоупотреблениях «при современном нашем аппарате». Разговор идет о бюрократическом аппарате управления начала 1920-х годов, который, по оценке В.И.Ленина, был полностью «заимствован нами от царизма и только чуть-чуть подмазан советским миром». «На белорусском языке общается менее трети коренного населения. Это в основном люди старше 35—40 лет в сельской местности. Где-то около 10 процентов белорусов говорят на характерном русском пиджин-языке с обедненным словарным составом, грамматикой, с белорусской мелодикой и ритмикой в речи и характерными фонетическими особенностями. И только часть из этой группы хорошо владеет русским языком (но не знает притом родного белорусского). Самая большая группа белорусского населения республики (50—60 процентов) разговаривает на креолизованном (смешанном) русско-белорусском «полуязыке». (В Белоруссии его называют «трасянка», что в буквальном переводе означает «смесь сена и соломы». ) Полуязык, «трасянка» — главная причина ограниченного культурного уровня. Поэтому область его распространения — средние и нижние стратиграфические социальные слои. Общественная локализация этого полуязыка, в свою очередь, обеспечивает воспроизводство и социальную устойчивость «трасянки», а следовательно, и низкого уровня духовной культуры, которая в целом обнаруживает здесь тенденцию к дальнейшему понижению. Создалась ситуация, когда причина и следствие [50] бескультурья связаны неразрывно, то есть причина (полуязык) выступает следствием, а следствие причиной.

Полуязычие значительной части населения Белоруссии крайне губительно сказывается на развитии культуры. И дело не только в том, что умственная энергия народа теряется и не получает развития. Печальная практика Белоруссии, пожинающей плевелы принудительного двуязычия, контрастно осветила скрытые западни бюрократически понятого билингвизма. И прежде всего ту аксиому, что человек не может одновременно развиваться и существовать в двух культурах. Личность не получает полноценного духовного развития. Полуязычное население республики, в массе своей индифферентно и к русской, и к белорусской культуре, плохо ориентируется в этих культурах. Полуязычный индивидуум не чувствует тонкостей духовных связей (что, кстати, заключено в языке и выражается посредством речи), плохо мыслит абстрактными понятиями, зачастую не может теоретически осмыслить явление, а если и понимает более сложные отношения, не может их выразить и внятно объяснить собеседнику. Начинается мучительный подбор слов, запинание на каждой плохо согласованной фразе».

Ещё цитата:

«Какой урон нации приносит полуязычие и дестабилизация языковой ситуации в Белорусской республике, никто не считал. Бюрократия называет такое положение „развитым двуязычием“ и „великим завоеванием национальной политики“. Но достаточно сравнить разные культурные позиции нашей якобы „двуязычной“ республики с аналогичными позициями, например, Эстонии или Латвии, как сразу же увидим разницу во множество порядков. Выясняется, что отдельные аспекты культурной жизни вообще отсутствуют в Белоруссии или находятся в плачевном состоянии. Экономические же показатели и в Белоруссии, и в прибалтийских республиках примерно равны. Это успокаивает бюрократию».

И финал статьи Позняка в эстонской «Радуге»:

«Естественно, в каждой союзной (автономной) республике (в том числе и в РСФСР) необходимо учитывать интересы представителей других республик, проживающих на ее территории (образование, культурные объединения, печатные издания и т.д.). Но совершенно нельзя согласиться с бюрократическим требованием особого отношения, а фактически привилегий для русского языка в ущерб национальному в национальных республиках, исходящим из того, что он является языком «межнационального общения». Ведь именно потому, что русский язык стал языком «межнационального общения», он находится в гораздо более выгодном положении, чем любой другой язык в СССР. В создавшемся положении уместно заботиться о компенсации национальным языкам, а не о привилегиях великому русскому языку, которому ничто не угрожает.

Вспоминаются 1920-е годы. Когда, например, Горы-Горецкий земледельческий институт был преобразован в Белорусскую сельскохозяйственную академию, туда пригласили ленинградскую профессуру, ибо своих кадров не хватало. Ленинградские ученые быстро изучили белорусский язык и приступили к чтению лекций по-белорусски. Тогда даже мыслей не возникало, что может быть иначе, ведь это была союзная республика, где все преподавание в вузах, все делопроизводство велось на белорусском языке. Разве мог тогда образованный русский интеллигент позволить себе не уважать, не знать язык народа, который пригласил его к себе. Теперь неуважение к белорусскому языку стало обычным явлением. И дело не столько в девальвации образованности и интеллигентности. В 1920-е годы еще не сложилась эта особая, отравляющая общество психология бюрократических отношений, делающая из образования не средство культуры, а орудие бюрократизма…». «Радуга». Талинн. 1988. №4. https://vytoki.net/content/pazniak1.pdf.

Праз паўгода на Дзяды-1988 мы, беларусы і беларускі, пачнем адраджацца…

Ещё разок краткая цитата, чтобы не забыть важную суть упомянутой статьи Зенона Позняка: «Печальная практика Белоруссии, пожинающей плевелы принудительного двуязычия, контрастно осветила скрытые западни бюрократически понятого билингвизма. И прежде всего ту аксиому, что человек не может одновременно развиваться и существовать в двух культурах. Личность не получает полноценного духовного развития». «Радуга». Талинн. 1988. №4. https://vytoki.net/content/pazniak1.pdf.

Через восемь лет Зенон Станиславович начнет собираться из Беларуси в Польшу, а оттуда — в США, где живет по сей день в этих двух странах, в трех культурах — белорусской, польской и американской. Да и я в США, по правде говоря, мучаюсь из-за американского и белорусского двухкультурья. Двадцать лет уже мучаюсь с гаком. А Позняк — двадцать воснмь с гаком. А сколько белорусов разъехались по миру после его «адраджэння», побывали в нескольких странах и живут там, бедненькие. Ни один «адраджэнец» не сосчитает их и те культуры, в которые они окунулись. И я тоже не считал.

Дык ва ўсім была вінавата трасянка? Памятаеце, як адзін з нашых кіраўнікоў казаў на ёй ЖЭНШЧЫНЫ? Потым прыслухаўся да адраджэнца нацыі і навучыўся гаварыць ЖЕНЩЫНЫ. И кируе з тых знонаўских неадроджаных часоў той кіраўнік па сённяшні дзень. На трасянцы нацыяй кируе. І дзякуй Богу.

###

Нік 1: «Зарабляеш на віншаванне з юбілеем?» 08.09.2024

Anatol Starkou, ён не кіруе нацыяй, ён абкрадае нацыю і народ. Каб болей красці - знішчае нацыю і расчалавечвае народ. У 2020 яго нарэшце паслалі ў вядомым кірунку і назад ніхто не пакліча, як там з Амерыкі сваёй не старайся».

Anatol Starkou: «Ты мой юбілей не чапай. Мне да яго яшчэ дажыць трэба. Аж праз два гады з гакам 75. Такая лічба ў маёй галаве не ўкладваецца.

Дзесяць гадоў таму стаю на жд станцыі ў прыгарадзе Нью-Ёрка, дзе жыве дачка і ўнукі, чакаю поезд. Падыйшоў дзядок амерыканец. «Колькі табе гадоў?» - «63» - «А мне 83!» Такая лічба для беларуса не дасягальная, падалося мне тады, а вось амерыканец з ёй тусаваўся, як мае быць.

###

Anatol Starkou: «ён не кіруе нацыяй, ён абкрадае нацыю... і расчалавечвае народ»

Лукашэнка выратаваў нацыю ад такіх харошых як ты, Зянон і я.

Я ўваліўся ў вашу бчб кампашку ў 1989 гаду летам у сераду і сыйшоў ад вас у 2009. І вось пятнадцать гадоў таму тут на гэтым форуме НН напісаў, што Зянон Пазняк вораг беларускай нацыі. Тады НН гэта маё меркаванне надрукавала і было вялізнае па колькасці каментаў абмеркаванне маіх опусаў, якія пісаў пад уплывам даволі блізкага цеснага 6-гадовага супрацоўніцтва з ЗС у 2003-2009 гадах тут у NYC.

З тых часоў маё меркаванне аб ім не змянілася. Ён шоумен. А велічы ў ім я так і не заўважыў. Палітычная пустэчы як была з ім, як у гэтым маім каменце-артыкуле пра "Крыніцу адраджэння нацыі або бчб змагню з трасянкай", так і засталася палітычнай бчб пустэчай. Напрыклад, яго словы на Свабодзе: "Сілы каб узяць уладу ўжо не было". А я дадаў тамака ж на радыё: "Але дабегчы ледзь не да канадскай мяжы ўсё ж хапіла". Вось і ўсё адраджэнне нацыі: піяр шум-гам у 1988-89, пустазвоннае дэпутацтва з мая 1990 да пачатку 1996, і дэзерцірства ў вясну 1996. А ў нікому невядомага Рыгоравіча, які з'явіўся нацыі і народу напярэдадні выбараў 1994, апынуліся сілы, воля і час, каб ствараць і стварыць з нацыяй і народам на зямлі беларускай Першую Беларускую Незалежную Дзяржаву Рэспубліку Беларусь. І гэта вельмі добра. Хоць дзяржаву нацыя набыла з Лукашэнкам, а не пустыя бчб развагі тыпу "Рэжым пасыпаўся". Дый нацыя з Лукашэнкам, а не з Пазьняком».

###

Нік 2: «Артыкул Пазняка цікавы, дзякуй. На той час моцна. Змагаўся тымі метадамі, што ёсць, нават да Леніна апеляваў (не прэтэнзія).

Наконт дрэннага ўплыву трасянкі і ўвогуле двух-трох-шмат-культурнасці - пытанне дыскусійнае. Калі розум слабенькі - так, будзе блытацца і ніводнай не вывучыць. Разумнаму ж чалавеку іншая культура дасць магчымасць глядзець на з'явы з розных бакоў, што развівае.

Вашы ўласныя высновы, як заўсёды, хаатычныя і слабенькія - «баба яга супраць», не больш.

Anatol Starkou: «Артыкул Пазняка цікавы, дзякуй. На той час моцна. Змагаўся тымі метадамі, што ёсць, нават да Леніна апеляваў (не прэтэнзія)».

Угу. И у городе Ленина - Ленинграде - абараніў ЗС кандыдатскую дысертацыю. У БССР кафедры не знайшлося? Не. Мяркую яго шлях быў кімсьці намаляваны і без корачкі кандыдата навук ён выглядаў бы шэсць гадоў адраджэння ля мікрафону ВС 12 склікання і потым з 1996 у замежжы не зручна. А Ленин в городе Ленина и в той его статье о трасянке яму помог.

Ты только подумай: больш палітыку таго гарбачоўскага часу не было аб чым думаць і пісаць, як толькі аб змагне з трасянкай, якой карыстаўся УВЕСЬ БЕЛАРУСКІ НАРОД-селянін».

###

Anatol Starkou: "Крыніца адраджэння нацыі або бчб змагня з трасянкай. Друкуецца ўпершыню".

Ішоў з магазіна з прадуктамі і вось аб чым падумаў САПРАЎДЫ ЎПЕРШЫНЮ:

1. На хвіліну выкрэсліваем з нашае гісторыі артыкул Пазьняка «Двуязычие и бюрократизм» у эстонскай "Радуге" у №4 за 1988 год. Не было яго. НА ХВІЛІНУ.

Аб чым бы пісаў памерлы Васіль Уладзіміравіч у Доўгай дарозе дадому? Амаль так: "Мне тут Вярцінскі летам 1988-га пазваніў і кажа, маўляў, да цябе прыйдзе Пазьняк дык ты да яго артыкулу паплавок напішы. А я й ня ведаю, хто гэта такі Пазьняк". А вось ЗС ведаў русскоговорящую "Радугу" и ведаў ШТО яна надрукавала пра двуязычие. Ну, вучоны ж ён, навукоўца. Павінен ведаць, што друкуе русскоговорящая эстонская "Радуга".

2. На хвіліну ўявім сабе, што Ў МАІ 1988 года быў надрукаваны артыкул Паўла Свярдлова на сайце ЕўрарадыёFM «Позняк ни при чём» (насамрэч ад 03.06.2018) аб тым, што на тым месцы, якое сёння Курапаты, да 9 мая 1988 года першымі правялі раскопкі тры беларускія юнакі (прозвішчы якіх пазначаны ў артыкуле «Курапаты — дарога смерці» у "ЛіМе").

3. Аб чым бы пісаў Васіль Уладзіміравіч у Доўгай дарозе дадому? І ці выйшаў бы артыкул «Курапаты — дарога смерці» у "ЛіМе"? І ці даў бы ДОБРО дзяржаўны цэнзар на публікацыю артыкула «Курапаты — дарога смерці» у "ЛіМе"? Бо менавіта з тагачаснага ДОБРО цэнзара пачалося наша так зв адраджэнне нацыі. Ну не разумеў цэнзар, што пачнецца вырхал, у выніку якога КАМУНІСТЫЧНАЯ УЛАДА БССР прапіярыць "могильщика" белорусского коммунизма Зянона Пазьняка, які насамрэч вярнуў КПБ уладу, і вывеў з залы ВС 12 склікання Фракцыю ЗЯ БНФ, каб тая не замінала дэпутатам камуністам прыняць Дэкларацыю аб дзяржаўным суверэнітэце БССР, і тым самым навекі выкрасліць БНФ з ліку палітычных сіл, якія абвясцілі дзярж суверэнітэт беларускай дзяржавы.

А так NEXTA надрукаваў у "Радуге" артыкул эстонца о двуязычии, за ім падаспеў ЗС, потым NEXTA даслаў яго Васілю Быкаву, і той ужо ведаў, што напіша палавок.

Нягледзячы на тое, што "Зь Зянонам Пазьняком я ня быў знаёмы, ведаў толькі, што ён піша кніжкі па краязнаўстве і ёсьць аўтарам вельмі добрага артыкулу пра мову, надрукаванага ў эстонскім часопісе „Радуга“.

НАС КАК ЛОХОВ NEXTA водил за нос с лета 1988 года до июля 1994, когда белорусские коммунисты вернули себе власть, благодаря коллаборантской политике ЗС, или, как я раньше писал, ЗС ТОГДА ВСЕГДА ШЁЛ В ФОРВАТОРЕ ПОЛИТИКИ власти КПБ. Что он потерял в ВС 12 созыва, где коммунистов было в 10 раз больше чем депутатов Фракцыи ЗЯ БНФ? Что он забыл в этой коммунистической западне? Неадроджаная нацыя была ВНЕ БУДЫНКА ВС!

Мо не глядзеў савецкі фільм «Чапаеў», і ў ім той эпізод, дзе Васіль Іванавіч вучыў Пецьку, ДЗЕ павінен быць «камандуючы Беларускім Народным Фронтам у той ці іншы момант бою за ідэалы адраджэння нацыі». (Жарт.) Ну, не каля мікрафона ж камуністычнага ВС стаяць шэсць гадоў, калі неадроджаная нацыя сядзіць у гэты час дома на канапе і глядзіць TV шоу адраджэння з ВС, якое трансліравала камуністычнае БТ, каб неадроджаная нацыя менш швэндалася па вуліцах з БЧБ сцягам ды заклікам «Жыве Беларусь!».

Дык што зрабіў ЗС? Пшык. Бо калі не галасаваў 27 ліпеня 1990 года ў ВС за векавую мару беларусаў і беларусак мець сваю незалежную суверэнную дзяржаву, то ўсё астатняе — пшык. Вялікі БЧБ Пшык.

Нік 3 Мемуары 08.09.2024

Anatol Starkou, ай не трындзі ты ўжо, юноша, лішняга. Безпадстаўна выдумляеш.

Той тоўсценькі эстонскі часопіс "Радуга" тады чыталі ўсе, не ўсе дык многія. Як і расійскі "Огонёк". "Радуга" заўсёды давала штось цікавае. Там і ўкраінскія аўтары былі, што не маглі надрукавацца дома і нідзе больш, і расійскія і багата хто яшчэ. Нічога дзіўнага, што менавіта там надрукавалі артыкул Пазьняка. Сэнсоўны артыкул, дарэчы.

А тое, што думалі пра што заўгодна, а не пра ўладу, тое было, але гэта мы цяпер разумеем.

Кожнны займаўся больш яму звыклым, а не уладай.

Мастакі малявалі князёў ВКЛ, пісьменнікі пісалі творы з мяккім знакам, бібліятэкары гналі самвыдат са "срецхранаў", гісторыкі адкрывалі гісторыю, сувеніршчыкі штампавалі беларускую атрыбутыку, моладзь спявала песні... Кожнаму сваё.

А пра дэпутацтва ды ўладу клапаціліся мімаходзь - ў вольны ад працы і творчасці час.

І усім здавалася, што "рэжым ўжо пасыпаўся". Насамрэч той рэжым памыпаўся, але перагрупіраваўся. Момант быў страчаны.

На маю думку ажно толькі ў 2020 годзе беларусы адкінулі свае прафесійныя, творчыя, ведамасныя, каставыя ды усе іншыя клопаты і засяродзіліся на атрыманні ўлады.

І не праз пошукі новага суперначальніка на сваю галаву, як было дагжтуль, а праз выбары свайго тэхнічнага прэзідэнта.

Гэта пазітыўна.

Anatol Starkou 09.09.2024

Нік 3 Мемуары, "Мастакі малявалі князёў ВКЛ" ""Радуга" заўсёды давала штось цікавае" "Нічога дзіўнага, што менавіта там надрукавалі артыкул Пазьняка. Сэнсоўны артыкул, дарэчы". НАПЯРЭДАДНІ ПСЕЎДА АДКРЫЦЦЯ КУРАПАТ.

Сэнсоўны ў тым, што менавіта З ЯГО пачалося адраджэнне нацыі ад роднай ТРАСЯНКІ і пераходу да тарашкевіцы амерыканскага радыё Свабода?

А так NEXTA надрукаваў у Радуге артыкул эстонца о двуязычии, за ім падаспеў ЗС, потым NEXTA даслаў яго Васілю Быкаву, і той ужо ведаў, што напіша паплавок.

БО ДЗЯРЖ ЦЭНЗАР НЕ ПАЗВОНІЦЬ КУДА НАДО і не папярэдзіць Кантору, што пра яе ў «ЛіМе» будзе друкавацца сэнсоўны артыкул «Курапаты — дарога смерці» пра Курапаты, якія адчынілі ТРЫ МІНСКІХ ПАЦАНА, а не Пазьняк?

«Комсомольская правда в Беларуси» 30.05.2013 надрукавала артыкул Вольгі Анціповіч «Статью про Курапаты в 88-м году пропустил цензор». KP.RU, 2013.

Так пачалося сэнсоўнае адраджэнне нацыі?

А зараз чытаем кнігу Васіля Быкава «Доўгая дарога дадому» далей:

«Так яно і сталася. Але ў адрозьненьне ад мінулых часоў цяпер і другі бок мог пастаяць за ўласныя прынцыпы. А прынцыпы гэтыя былі наскрозь выкрывальніцкія ў адносінах да нядаўняга чэкісцкага мінулага. Публікацыю «ЛіМу» падхапілі некаторыя расейскія СМI, польская «Газэта выборча», а затым іншыя замежныя газэты».

Дарэчы і пра "Огонёк" тамака ў Быкава таксама ёсць.

Няма толькі пра публікацыю на сайце ЕўрарадыёFM артыкула Паўла Свярдлова ад 03.06.2018 «Позняк ни при чём». Кто 30 лет назад нашёл кости расстрелянных в Куропатах» | Новости Беларуси | euroradio.fm, на тым месцы, якое сёння Курапаты, да 9 мая 1988 года першымі правялі раскопкі тры беларускія юнакі, прозвішчы якіх пазначаны ў артыкуле «Курапаты — дарога смерці». 

Тры хлопцы першаадкрывацелі Курапат, а не Пазьняк.

Так пачалося сэнсоўнае адраджэнне нацыі на псеўда адкрыцці ЗС Курапат.